تِنّین

تِنّین به روایت فصول­ الطّبری ـ «در بیان صورت تنّین که او را اژدها گویند، سر این صورت چهار کوکب درشت و روشن می ­باشند، چه بعضی از قدر دوّم و بعضی از قدر سیُّم و بعضی از قدر چهارم به­ شکل مربّع منحرف در میان فرقدین و نسر واقع و به نسر واقع نزدیک­ ترند و در جنوب این چهار کوکب به دوری دو ذرع بیشتر، یک ستارۀ روشن است از قدر چهارم که اگر با این چهار ستاره حساب کنی، پنج ستارۀ روشن می­ شوند و با دو ازین چهار، بر مثال مثلث متساوی ­السّاقین است، لیکن آن ستاره داخل صورت تنّین نیست، چه آن ستاره از جملۀ ستاره­ های صورت جاثی علی رکبتیه است، چه بر کعب پای چپ آن صورت است... و دُم این اژدها در شمال مربّع دبّ اکبر است و عدد کواکب این صورت سی­ ویک کوکب است. اوّل این کوکب کوچک از قدر پنجم در سمت غربی آن مربّع منحرف به دوری دو ذرع کمتر باشد که با دو کوکب از آن چهار کوکب که بُعد میان ایشان کمتر است بر مثال مثلث متساوی­ السّاقین می ­باشد که این کوکب بر زاویۀ غربی آن مثلث واقع است. این کوکب بر طرف زبان این صورت است و این را راقص خوانند. کوکب دوّم آن که ازین کوکب بزرگ­تر، چه از قدر چهارم است و شمالی است، از آن دو کوکب که بر قاعدۀ مثلث مذکور است و بر دهان این صورن واقع است...» (فصول الطّبری)

تصویر صورت فلکی تنّین از نسخه خطی صورالکواکب عبدالرحمان صوفی#نجوم

تصویر صورت فلکی تِنّین از نسخه خطی صورالکواکب عبدالرحمان صوفی

تِنّین به روایت منجّمین ـ تنّین، اگرچه یکی از بزرگ ­ترین صور فلکی است، اما دارای ستارگان چندان درخشانی نیست. در شرایط مناسب، 75 ستارۀ اژدها را با چشم تـنها می ­توان دید و از صورت­ هایی است که تاریخ شـناسایی­ اش به چهارهـزارسال پیش می ­رسد. به ­ویژه ایرانیان باسـتان، به­ خوبی آن را می ­شـناخته ­اند و بر برخی از اختران آن نام ­هایی نهاده ­اند که امروزه نیز اخـترشناسان جهان به­ کار برده و پذیرفته­ اند. «التنّین» (γ) درخشان ­ترین ستارۀ این صورت است که همراه با «رسته ­بان» (β)، «نو» (ν) و «زی» (ξ)، سر اژدها را تشکیل می­ دهند. ستارۀ «راقص» (σ) در حدود یک ­سوّم خورشید قدرت نورزایی دارد و حدود 5/18سال نوری با ما فاصله دارد. پنج­ هزارسال پیش، ستارۀ «ثعبان» (α)، که بین ستارۀ «بنات ­النّعش»ِ دبّ اکبر و «کوکب»ِ دبّ اصغر واقع شده، ستارۀ قطبی بوده و مصریان باستان، از آن با این نام یاد کرده ­اند. قطب شمال سماوی، به­ دلیل حرکت تقدیمی زمین، هر 25،800سال یک ­بار مخروط مضاعف باریکی را می­ پیماید. همچنین «ثعبان» با سرعتی برابر 16کیلومتر در ثانیه به منظومۀ شمسی ما نزدیک می ­شود. اجرام صورت فلکی تنّین عبارتند از: کهکشان­ های مارپیچی C3، M102 و سحابی C6 (چشم گربه).

نظر شما: